Bebeğiniz 6 aylık olmadan kesinlikle testis muayenesi yapın
Testisler doğumdan evvel karın içinde yer alan ve doğuma yakın bir vakitte ya da ondan çabucak sonra “aşağı hakikat inen” organlardır.
Eğer bir testis, bebek 6-8 aylık olduğunda daima olarak kasık bölgesindeyse, daha fazla beklenmez ve tedavi planlanır. 2-3 yaşına kadar bekleme yaklaşımı günümüzde geçerli değildir. Çocuk Ürolojisi Uzmanı Doç. Dr. İlker Akyol, retraktil testisi anlattı.
Eğer çocuğunuzun testisi sabit bir yerde durmuyor ve farklı yerlerde ele geliyorsa, hareketli bir testis kelam hususudur. Bu durumda başvurduğunuz hekimler testisi nerede görüyorsa ona nazaran bir teklifte bulunuyor olabilir; ameliyat gereklidir ya da değildir formunda çelişkili kelamlar duyuyor olabilirsiniz. Bu çelişkinin temel nedeni şudur: Hareketli testislerin ortalama 1/3’ü bir müddet sonra skrotuma yerleşip, bir daha üst çıkmaz. 1/3’ü kasık bölgesine çıkıp, vaktin birçoklarını ya da tamamını orada geçirir ve hasarlanır. 1/3’ü ise daha ileri yaşlara kadar inip çıkmaya devam eder. İleri yaşlara kadar inip çıkan testislerde gerçek bir hasarlanma olup olmadığı bilinmemektedir; lakin, infertilite kliniklerine başvuran retraktil testisli infertil/subfertil erkeklere orşiopeksi yapıldığında, birtakım sperm bulgularında düzelme saptandığı bilgileri de literatürde mevcuttur.
UTANGAÇ TESTİS KISIRLIĞA NEDEN OLUYOR MU TAM BİLİNMİYOR
Aslında literatürde, hareketli testisin akibeti konusunda kesin ispatların desteklediği bir bilgi yok. Bebeklik çağından başlayıp yetişkinliğe kadar izlenen ve kısırlık gelişip gelişmediği araştırılan hiçbir retraktil testisli olgu serisi yoktur. Literatürdeki tüm yayınlar, en fazla birkaç yıllık takip sonuçlarını bildirmişlerdir; bu sonuçlar da, baba olma durumu, sperm analizi vs değil, takip sonundaki testis hacmi ve yeri üzere bilgilerden ibarettir. Hatta literatürdeki utangaç testis tarifleri bile tutarlılık göstermiyor. Mesela bazıları, skrotuma çekilince birkaç saniye orada kalan, bazıları birkaç dakika orada kalııp üst çıkan testisi retraktil testis olarak tanımlamaktadır. Halbuki skrotumda kalma mühletlerine nazaran çocukları yetişkinliklerine kadar izleyip de, bunların hangisinin ziyanlı hangisinin zararsız olduğunu araştıran hiç çalışma yoktur. Daha tarifi konusunda bile fikirbirliğinin bulunmadığı bu alanda kesin yargılarla konuşup karar vermek kusurlara yol açabilir. Bu nedenle aşağıda listelediğim temel bilgilere dayanarak ailelere önerdiğim tahlil ve bu husustaki yaklaşımım şöyledir:
• Sıcaklık testise hasar verir.
• Testis bedenden daha serin bir yerde (skrotumda) durmalıdır.
• Kasık bölgesi testis için olması gerekenden daha sıcaktır.
Testisin daima ya da çoğunlukla bu sıcak bölgede olduğu tespit ediliyorsa, hasarlanma ihtimali var demektir (Gerek sıcaklık nedeniyle, gerekse iniş çıkışlar sırasında olabilecek bir torsiyon nedeniyle). Esasen, retraktil testislerden alınan biyopsilerin incelenmesiyle, %50’den fazla vaktini kasıkta geçiren retraktil testislerde, gerçek inmemiş testistekine benzeri hasarlanmaların meydana geldiği gösterilmiştir. Bu nedenle, bir utangaç testis hadisesiyle karşılaşıldığında tek bir muayene sonucuna nazaran karar vermek yerine, testisleri bir müddet takip edip; vaktin çoğunluğunu aslında nerede geçirdiklerini anlamaya çalışmak daha hakikat olacaktır.
EVDE TAKİP YÖNTEMİ
Uzman bir kişi tarafından testisin nasıl denetim edileceği aileye öğretilmelidir. Aile, gerçek bir muayene ile testislerin ikisini birden gözle değil elle muayene ederek takip etmelidir. Bu muayene sıcak banyo ortamında değil, olağan oda sıcaklığında ve tercihan farklı durumlarda (ayakta, yatarken, uyurken vs) yapılmalıdır. Sol elinizle kasığa bastırırken, sağ elinizle torbanın içindeki testisi hissetmeye çalışmalısınız. Elleriniz soğuk ya da ıslak olmamalıdır. Testisin bulunması gereken yer, skrotum (torba) denen, penis alt kısmındaki, daha koyu renkli ve kırışık derili kısımdır. Bu torbanın içinde olmak kaydıyla testis, torbanın alt, orta ya da üst kısmında bulunabilir. Sağ elinizi birinci dokundurduğunuzda testis torbanın hudutları içindeyse, bu muayene sonucunu “testis aşağıda” olarak işaretlemelisiniz.Testisi birinci fark ettiğiniz yeri not etmelisiniz; yani kasıktan sağarak indirdiğinizde bu muayene sonucunu “aşağıda değil” olarak işaretlemelisiniz. Aile hafızasına güvenmemeli, testisin durumunu bir kağıda not etmeli ve denetime giderken bu kağıdı hekimine göstermelidir.
Evde takibin maksadı, testisin vaktinin çoğunluğunu aslında nerede geçirdiğini anlamak için istatistiksel bir bilgi elde etmektir. Böylelikle, bir doktorun tek seferde yaptığı muayeneye nazaran daha sağlam bir bilgi elde edilmiş olacağını düşünüyorum. Unutulmamalıdır ki, bu takibin sonucunda elde edilecek olan “testis %… oranında aşağıdaydı” bilgisi kesin ve net hudutlarla ameliyat gerekliliğini ortaya koyamaz. Lakin aile ve doktorun daha rahat karar vermesine yardımcı olur. Pekala ne kadar müddetle konutta müşahede yapılacak? Bunun da kesin hudutları olmamakla birlikte, 1-2 aylık bir müşahedenin, karar vermeye yardımcı olacağını düşünmekteyim.
Başka kimi bulgular da ameliyata karar vermede kullanılmaktadır. Utangaç testisin hacmi başkasından küçükse, o taraf skrotum gelişmemişse, o tarafta fıtık varsa, ameliyata daha yakın durulmaktadır. Yeniden kimi meslekdaşlarım, testisi skrotuma çektiklerinde ellerine yansıyan pay nazaran de karar vermektedir: Lastik esnekliğinde olanları izlemek, ip gerginliğinde olanları ameliyat etmek üzere.
BANYO DIŞINDA MÜŞAHEDE YAPMAK GEREKİR
Banyoda ve bebek ateşliyken yapılan muayenede testis aşağıda bulunuyorsa bu, büsbütün zararsız bir duruma mı işarettir? Şayet ateşli olmadığı ve banyo dışında kalan vaktinin birçoklarını kasıkta geçiriyorsa, hayır. Zira, %50’den fazla vaktini kasıkta geçiren testislerden alınan biyopsilerde, gerçek inmemiş testise emsal bulgular saptanmıştır. O nedenle, yalnızca banyo ve ateşli olma vakitlerindeki müşahedeler gerçek durumu yansıtmıyor olabilir, başka vakitlerde da müşahede yapmak gerekir.
Hareketli olup da, ameliyatla torbanın içine sabitleme yapılmasına gerek görülmeyen testisler, vakit içinde daha sık biçimde ya da kalıcı olarak üste çıkabileceğinden, en az buluğ çağına kadar, tertipli aralıklarla takip edilmelidir. Bu çeşit testisleri görür görmez ameliyat önermek kusur olabileceği üzere, “retraktil (utangaç) testisin hiçbir ziyanı olmaz” demek de büyük bir yanlıştır. Kararı çok da uzun olmayan bir vakte yaymak, aileyi de muayenenin bir modülü yapmak yanlışsız bir yaklaşım olacaktır.
Kaynak: Doktor Sitesi