Kök hücre bağışı nasıl yapılır, bağış esnasında korkulacak bir şey var mı?
18 ila 50 yaş ortasında, rastgele bir kronik hastalığı, bulaşıcı hastalığı (hepatit B, C üzere..) olmayan herkesin bağışçı olabileceğini “Bazı hastalıkların günümüzdeki bilgi ve teknolojisinde tek tahlili maalesef kök hücre nakli. Bunların ortasında birinci aklımıza gelen hastalık çoğunlukla lösemiler, öbür manada kan/kemik iliği kanserleri. Lakin bu hastalık dışında öbür organ kanserleri, doğumsal metabolik hastalıklar, bağışıklık sistemi yetersizlikleri ve Akdeniz anemisi üzere doğumsal kansızlıkların da günümüzdeki tek kesin tahlili kemik iliği nakli”
‘ADAYLAR BAĞIŞ YAPMAKTAN VAZGEÇİYORLAR’
Ancak kök hücre naklinin tek kaynağı kemik iliği olmadığını “Hepimizin alışageldiği ve duymaya alıştığımız ismiyle kemik iliği nakli, bir kök hücre naklidir. Halkımız kemik iliği bağışçısı olma konusunda epeyce hassas. Doku kümesi ahengi sağlandığı tespit edildiği ve Türkök tarafından hasta için verici olması talep edildiği noktada verici (donör) adaylarının büyük bir kısmı bağış yapmaktan vazgeçiyorlar”.
‘HALK KÂFİ BİLGİYE SAHİP DEĞİL’
Yurttaşların vazgeçmelerinin birden fazla nedene bağlı olduğunu “Halkımız da bu hususta kâfi bilgiye sahip değil. Yapılan sürecin kendi hayatlarını tehlikeye atmayacağını net bir formda anlasalar verici adayı olup, kemik iliği bağışı talebi geldiği vakit inanıyorum ki bu vazgeçme eğiliminde olan bireyler koşa koşa kök hücrelerini vermeye gideceklerdir”.
DONÖR İLE HASTA 2 YIL YÜZ YÜZE GELMİYOR
Verici yakınlarının donör adayına kemik iliği verme konusunda müsaade vermediğini “Bazen de verici adayının hasta ve yakınlarından maddi beklentileri olabilmekte. Yasalar bu durumun önüne geçiyor. Örneğin; bağışçı ve donör nakilden 2 yıl sonrasına kadar mutlaka yüz yüze gelemiyorlar. Hasta ve bağışçı kimlikleri katiyetle gizli tutuluyor. Nakilden 2 yıl sonra iki tarafın da onayı olmak şartıyla bir ortaya gelmeleri mümkün”.
PARDON, BEN VAZGEÇTİM’ DEME LÜKSÜ OLMAMALI
Doku ahengi tespit edildiği halde, kemik iliğini bekleyen hastaya vermemenin makus bir durum olduğunu “Birden fazla bağışçısı olmayan hastalar için hayat ve vefatın hududu. Bu kadar net ve trajik bir durum bu. Elbette hepimiz bağışçı adayı olalım, bu çok hoş bir his. Ancak asıl süreç bir hasta ile dokunuzun tam olarak uyduğunu öğrendiğiniz vakit başlıyor. Bunun manevi yükü çok ağır. Daha da berbatı doku eşleşmesi sonrasında verici olmayı kabul edip, nakilden 1 hafta – 10 gün evvel bizler tarafından hastalarımıza kemoterapi başladığımız süreçten sonra vazgeçmek. Bu periyotta hastaya verdiğimiz kemoterapi, hastaların kemik iliğini geri dönüşümsüz ortadan kaldırıyor. Bu noktadan sonra ‘pardon, ben vazgeçtim’ deme lüksümüz tıbben yok. Şayet bu noktada vazgeçilirse hastayı kemik illiği yetersizliğinden kaybetmek çok da uzak ihtimal değil. Bu husus ile ilgili yasalar vericileri sonuna kadar koruyor. Hastaya hazırlama rejimi başladıktan sonra ‘ben vazgeçtim’ deme lüksümüz olmamalı. Ve bu noktada yasal düzenlemelerle vericilere yaptırım da getirilmeli düşüncesindeyim”.
Kök hücrelerimizin bedenimizde 3 kaynağı olduğunu “Birincisi bebek doğduğu vakit kordon kanındaki kök hücreler. Bu kök hücre açısından hayli varlıklı bir dokudur, fakat birçok vakit hacmen kâfi olmamaktadır. Beden tartısı düşük olan bebek ve küçük çocuklarda kordon kanı güzel bir kök hücre kaynağı olabilmektedir. İkincisi, kemik iliği. Yani kemiklerimizin ortasında bulunan yumuşak dokumuz. Bizler kök hücre kaynağı olarak kemik iliğini kullanacaksak şayet, bağışçımız bir gece evvelden 12 saatlik açlık sonrasında ameliyathanede genel anestezi altında uyutulur. Hiçbir acı hissetmeden, 30-40 dakikalık bir vakit diliminde leğen kemiğinin art çıkıntılarından özel iğneler yardımıyla kök hücrelerini toplarız. Bir günlük izlem sonrasında bağışçımız elini kolunu sallayarak hastaneden çıkar. En sık şikayet edebileceği nokta iğnelerle giriş yapılan yerde acı hissidir. Onu da kolay ağrı kesicilerle çözmek mümkündür”.
“Üçüncü formül ise damarlarımızda dolaşan kök hücrelerin toplanmasıdır. Ayrıyeten, bu usul Türkök’ün en sık kullandığı formüldür. Damarlarımızdaki kök hücreler doğal seyrinde bağış yapmak için kâfi değildir. Bu kök hücrelerin sayısını artırmak için toplama sürecinden 5 gün öncesinden itibaren kök hücreleri artırıcı aşılar yapılır. Toplama günü kapalı ve büsbütün steril bir sistemle çalışan aygıta bağlanır. Bir kolundan alınan kan aygıta girer. Aygıtta kök hücreler ayıklanır. Geriye kalan öteki tüm kan bileşeni bağışçıya geri verilir. Bu süreç ortalama 2-3 saat sürer. Şayet hastanın kollarındaki damar yolları bu süreç için uygun değilse, kateter isminde süreksiz bir damar yolu takılır bağışçıya ve süreçten çabucak sonra çıkarılır”.
Kaynak: Doktor Sitesi